Skromnije nego ranijih godina, zbog pandemije koronavirusa, obilježen je 2. maj, dan na koji su 1992. godine, srpske snage “preotele” Doboj od formacija HVO i ZNG iz Hrvatske i muslimanskih “Patriotske lige” i “Zelenih beretki”, i stavile ga pod srpsku kontrolu.
Svega nekolicina aktera tadašnjih burnih događanja iz Udruženja “Branioci grada Doboja 2. maj 1992. godine” okupilo se kod škole u podozrenskom naselju Lipac, odakle su srpske jedinice krenule u pohod, predvođene tadašnjim majorom Milovanom Stankovićem. Prisjetili su se brižino planirane operacije, koja je krenula u predvečerje tog 2. maja, kako bi osujetili namjere da dan kasnije hrvatsko-muslimanske snage stave grad pod svoju kontrolu.
– Odlukom Kriznog štaba krenuli smo u odbranu grada i uspjeli u tome, zbog čega smo zaslužili da se imena branilaca izgovaraju sa poštovanjem i ponosom. Istrajali smo da “Branioci grada Doboja 2. maj 1992. godine” bude udruženje od javnog interesa i da taj datum uđe u gradski kalendar manifestacija, na šta smo takođe ponosni, kažu u ovom Udruženju.
U odbranu Doboja i stavljanje pod srpsku kontrolu sa majorom Stankovićem su krenuli borci sa Ozrena, Vučijaka, Trebave i Krnjina i do jutra, 3. maja, uz “Gradsku ilegalu”, kako su u planiranju operacije imenovani preostali učesnici planiranog stavljanja Doboja pod srpsku kontrolu, grad je u potpunosti bio u srpskim rukama.
Nedugo potom je Doboj gotovo u potpunosti bio u okruženju hrvatsko-muslimanskih snaga, koje su u samom početku rata zauzimale jedan po jedan grad sa sjevera tadašnje BiH prema Doboju, odnosno Brod, Dereventu, Šamac i Modriču. Zatim je uslijedila operacija “Koridor”, nakon koje je stvorena šira slobodna teritorija, koja je bila i temelj formiranja sadašnje Republike Srpske.
Muslimanski ekstremisti nisu nikada oprostili što je Doboj pao u srpske ruke, pa su velikom ofanzivom na Petrovdan, 12. jula, napali Doboj iz tri pravca, ali su u odlučnoj borbi za grad na Putnikovom Brdu i Vili zaustavljeni i doživjeli poraz. Doboj je tako do kraja rata ostao pod kontrolom srpske vojske, ali je sličan frontalni napad na njega bio i 22. oktobra poslednje godine rata.
DRUGA STRANA
Što je i za očekivati, muslimansko-hrvatska strana zauzimanje Doboja smatra protjerivanjem nesrpskog stanovništva, plasiranjem teze da je ono bilo nepotrebno i da je u Doboju, do tog 2. maja, vladalo “bratstvo i jedinstvo” i da je tako trebalo ostati i nakon izbijanja ratnog sukoba u BiH.
Ono što je činjenica jeste da je tokom tih dana, prije 28 godina, bilo postupanja i sa srpske strane što nije u duhu čovječnosti, odnosno da je bilo i pljački i maltretiranja nesrpskog stanovništva, ali su ti akteri, shodno svojoj krivici procesuirani. Za razliku od odgovornih za smrt 99 i ranjenih 399 Dobojlija koji su tokom rata bili u njemu i svakodnevno trpili bombardovanje grada i civilnih ciljeva.
ODGOVORNO, ZA SVOJ NAROD
Umjesto organizovanja tradicionalnog druženja i ručka u Lipcu, koje je izostalo zbog pandemije, organizatori obilježavanja manifestacije, Udruženje “Branioci grada Doboja 2. maj 1992. godine” su na poseban račun Grada Doboj uplatili 2.500 maraka, za pomoć zdravstvenim ustanovama za borbu protiv virusa korona.
LJ. ĐURIĆ
