Akademijom “Egzodus i trajanje” održanoj u dobojskom Centru za kulturu započelo je obilježavanje 21 godine od 10. Septembra, kada je u strahovitoj ofanzivi protjerano i pobijeno kompletno srpsko stanovništvo doline Krivaje, sa područja Vozuće.
Zoran Balgojević, predsjednik Zavičajnog udruženja Zavidovićana, koje je organizator obilježavanja, rekao je na akademiji da je nad srpskim stanovništvom sa područja Vozuće, doline rijeke Krivaje i Ozrena počinjeno svjesno i namjerno etničko čišćenje sa indicijama genocida. Blagojević je podsjetio da je sa okolnog područja od 1992. godine protjerano više od 40.000 Srba, koji su sve do septembra 1995. godine spas tražili u Vozući. Te godine, navodi Blagojević, mještani Vozuće protjerani su sa vjekovnih ognjišta u ofanzivi takozvane Armije BiH pod nazivom “Uragan” ili “Farz”, po direktnoj naredbi Alije Izetbegovića, koji je kao prioritetni cilj odredio spajanje tuzlanskog i zeničkog basena.
U ofanzivi je učestvovalo 23.000 muslimanskih vojnika Drugog i Trećeg korpusa, uključujući odred “El mudžahid”, a potmognuti su NATO snagama za brze intervencije. Blagojević je podvukao da je bivši komandant Glavnog štaba takozvane Armije BiH Rasim Delić proglašen krivim, a vodi se postupak protiv komandanta Trećeg korpusa Sakiba Mahmuljina, ali je to mali pomak u procesuiranju stravičnih zločina počinjenih nad srpskim življem. Do danas se još uvijek traži 129 boraca i civila, od gotovo pet stotina ljudi koji su nestali u tim danima.
Ogromni napori su uloženi u traženju tijela onih koji su zarobljeni, mučki ubijeni a zatim rasijani po brojnim, uglavnom sekundarnim grobnicama. Blagojević je apelovao da se ovaj datum, koji je u proceduri, što prije uvrsti u red od značaja za Republiku Srpsku. Na akademiji povodom egzodusa iz Vozuće, uručeni su ordeni dodijeljeni Ukazom predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika o dodjeli odlikovanja za zasluge stečene u borbi protiv neprijatelja i oslobođenju Republike Srpske.
Ordenom Karađorđeve zvijezde Republike Srpske trećeg reda odlikovan je Milutin Mišić, a ordenom Miloša Obilića odlikovan je Brano Panić. Medalja zasluga za narod posthumno je uručena Nenadu Gligoriću. Medalja za vojne zasluge uručena je Ninku Đuriću, ratnom zarobljeniku koji je razmijenjen nakon sedam mjeseci u zatvorima u FBiH, od toga 139 dana u samici.
Akademiji su prisustvovali izaslanik Predsednika Republike Stefan Mitrović, zamjenik ministra odbrane BiH Boris Jerinić, predstavnici Oružanih snaga BiH, poslanici u Narodnoj skupštini Republike Srpske sa područja Doboja i Stanara, gradonačelnik Doboja Obren Petrović, načelnik Petrova Ozren Petković, predstavnici boračkih organizacija i Srpske pravoslavne crkve.
Drugi dan manifestacije, 10. septembra, održan je tradicionalni “Marš egzodusa”, od crkve u Tumarama, do crkve Svetog Georgija u Stogu, putem dugim 22 kilometra, kojim su se tokom ofanzive povlačili vojska i civili. Ove godine je u koloni marša bilo preko 700 ljudi, među kojima veliki broj mladih, čiji su očevi učestvovali i ginuli u bitkama na Vozući. Predsjednik BORS Milomir Savčić je u svom obraćanju učesnicima marša podsjetio da je Vozuća simbol etničkog čišćenja srpskog naroda za koje niko do sada nije odgovarao.
“Ofanziva na ovaj prostor bila je koordinisana vojna akcija na najvišem nivou muslimansko-hrvatske federacije, računajući i Hrvatsku i NATO”, naveo je Savčić i dodao da je na ovom prostoru izvršeno klasično etničko čišćenje i da gotovo nema optužnice koja tretira tu problematiku i traži odgovorna lica, kao ni zločine počinjene nad zarobljenim vojnicima i civilima. On je poručio da će pravda, koja će obuhvatiti i počinioca i nalogodavca, na kraju pobijediti.
Gradonačelnik Doboja Obren Petrović pozvao je Bošnjake i Hrvate da kažu gdje se nalaze grobovi 130 nestalih boraca Vojske Republike Srpske, za kojima se traga već 21 godinu. Petrović, koji je godinama intenzivno podržavao napore Vozućana da se integrišu u život Doboja, ali i da se vrate na svoja imanja u dolini Krivaje, potvrdio je da će i ubuduće i finansijski i moralno pomagati da se istraje u obilježavanju 10. septembra kao simbola stradanja. Arhijerejski namjesnik dobojski Mirko Nikolić i protojerej Duško Nedić, te zavidovićki sveštenik Zoran Živković održali su molitveni pomen u hramu u Stogu, te osvještali i spomen-ploču za poginule borce iz Laktaša. Vijence su na spomen-krst položile delegacije Ministarstva rada i boračko-invalidske zaštite, Trećeg pješadijskog puka Oružanih snaga BiH, Ministarstva odbrane BiH i Boračke organizacije Republike Srpske.
Na spomen-krst vijence su položile i delegacije Četvrte ozrenske lake pješadijske brigade, boračke organizacije opština Doboj, Srbac, Laktaši i Teslić, Udruženje amputiraca Doboj i Zavičajno udruženje Zavidovićana sa sjedištem u Doboju, kao i gradonačelnik Doboja, delegacije Prnjavor i Petrova te dobojskih političkih stranaka SNSD i SDS.
Srbi iz Vozuće protjerani su sa vjekovnih ognjišta u ofanzivi takozvane Armije BiH pod nazivom “Uragan” ili “Farz”. Masovno stradanje Vozućana dogodilo se u periodu od 10. do 24. septembra 1995. godine kada je na njih krenula ofanziva 23.000 muslimanskih vojnika Drugog i Trećeg korpusa takozvane Armije BiH i odreda “El mudžahedin”, uz podršku NATO avijacije. Tada je spaljeno 30 srpskih sela, protjerano 1.920 srpskih porodica sa 7.680 članova, ubijeno 459 boraca Vojske Republike Srpske i civila, dok se za 130 još traga.
D.S.
