Uz blagoslov mitropolita Hrizostoma i finansijsku podršku Mitropolije dabro-bosanske od 08.07. – 01.08.2020 godine trajala su arheološka istraživanja manastira Udrim (Gostović) kod Zavidovića kojima je rukovodio Aleksandar Jašarević viši kustos arheolog ispred JU Muzeja u Doboju.

U toku ove istraživačke kampanje radilo se na otkopavanju manastirskih konaka čije postojanje je evidentirano u tok predhodne godine, kada se radilo na istraživanju crkve sv. Pantelejmona. S obzirom da do sada nisu vršena arheološka istraživanja na zgradama uz srednjovjekovne manastire i činjenica da nema sačuvanih orginalnih konaka iz srednjeg vijeka među manastirima u Bosni, ovo je iznimno i vrijedno otkriće koje pomaže u definisanju sakralnog, ali i ekonomskog života predmetnog prostora.

Za sada otkrivena je zgrada konaka dimenzija 23x5 m orijentisana istok-zapada sa ulazom na sjevernoj strani. Objekat je čitavom dužinom postavljen ispred manastira sa južne strane. Južni zid objekta je masivnije građen sa dubljim temeljima i širim zidovima do 0,75 m, vjerovatni čineći i jednu vrstu bedema, manastirskog ograđa, što je potvđeno istom debljinom zida i sa zapadne strane objekta.

Temelji su očuvani u različitim visinama, ali sasvim sigurno da je većina njih iskrčena od perioda propasti manastira i korištena za zidanje objekata u neposrednoj okolini. Na pojedinim mjestima na južnom zidu vidljivi su tragovi spoljnjog malterisanja što ukazuje da najvjerovatnije čitavo lica zida bilo omalterisano. Sjeverni zid očuvan je u najvećoj visini, s obzirom da je bio uvučen u padinu brda i kasnije pokriven erozijom. Za očekivati je s obzirom na debljinu zidova da je ova zgrada imala i spratnu konstrukciju, a što je neposredno potvrđeno tragovima ugnjenisanih greda i velikom količinom kovanih eksera različitih dimenzija i oblika.

Uz zapadni zid sa unutrašnje strane bila je prislonjeno ognjište/peć, evidentirano kao zona intenzivnog gorenja i crvene zapečene zemlje. Da je riječ o prostoru koji je imao ekonomski karakter svjedoči koncentracija keramičkih posuda u ovom dijelu objekta.

Otkrivene su grupe keramičkih posuda nad slojem gorenja. Prema položaju posuda, najvjerovatnije da su stajale na policama na zidu koje su pale prilikom požara i devastacije objekta. Najveći dio posuda pripada crepuljama koje se koriste za pripremu hljeba na ognjištima, dok manji broj pripada loncima. Pronađena je mala količina i glazirane trpezne keramike koja se datuje u 16-17. vijek. Metalni nalazi su rijetki poput šivaće igle, bronzanog naprstka, potkova i potkovica itd.

Nadalje prilikom iskopavanja na dva mjesta u konaku evidentirani su popločani drenažni odvodi koji se pružaju iz pravca crkve kroz konak prema prostoru van zgrade. Oni su istovremeno građeni sa konakom, a najvjerovatnije i sa crkvom. Sistemom drenažnih kanal voda je kanalisana van kompleksa.

Planirana je još jedna istraživačka kampanja u cilju definisanja da li je ispred priprate crkve postojao još jedan konak, ali i lociranje monaškog groblja čime bi dobili više podatka o načinu života monaške zajednice u srednjovjekovnom i postsrednjovjekovnom period do rušenja manastira krajem 17. vijeka. Sa ovim istraživanjem prezentacija prošlosti manastira bila bi potpuna, cjelovita i vjerodostojna.

Dobojski Info